2014-02-24 00:30:22
Halep Kapalıçarşısı'nda dolaşırken küçücük bir dükkanda çalışan sevimli bir çocuk dikkatimizi çekti. Tezgahına yaklaşıp onunla sohbet etmeye başladık. Adının Abdülrezzak, babasının Arap, annesinin de Türk olduğunu öğrendik. Babası seyyar satıcı, annesi de ev kadını olan Abdülrezzak küçük yaşına rağmen Halep Kapalıçarşısı'nda çalışıp para kazanıyordu. Bizimle Türkçe sohbet etmek çok hoşuna gitse de bildiği kelimeler sınırlıydı. Bütün kadınlara anne diye hitap ediyor, teyze veya abla demeyi bilmiyordu. O yüzden bize de anne dedi. Patronunun çarşının değişik yerlerinde dükkanları varmış. Bir ara kontrol için Abdülrezzak'ın yanına gelip kulağına bir şeyler söyledi. Biz de çocuğa yardım için birkaç kutu sürme satın alıp yanından ayrıldık. Onu hiç unutamadık. Halep'teki savaş sırasında kapalıçarşının yandığını öğrendiğimizde aklımıza ilk gelen Abdülrezzak'ın yaşayıp yaşamadığı oldu...
Kendi kapalıçarşı kültürümüzü Ortadoğu'nun en uzun kapalıçarşılarından olan Halep Kapalıçarşısı'yla karşılaştırmak amacıyla dolaştık. Çarşı'da dikkatimizi çeken köşeleri burada görebilirsiniz:
Şam'da gezdiğimiz II.Abdülhamit tarafından yaptırılmış olan Hamidiye Çarşısı cuma günü olmasından dolayı dükkanların çoğu tatlıcılar ve dondurmacılar dışında kapalıydı. Çarşının sonu dünyaca ünlü Emeviye Camii'ne ulaşıyordu. Hamidiye çarşısı ile Emeviye Camii'nin arasında Jüpiter'e adanmış 3.yy'dan kalma bir Roma tapınağı bulunuyordu.
Bize batıdaki en uzak Müslüman ülke olan Fas'taki Fes şehrinin Medine olarak adlandırılan eski şehrinin çarşısı en karmaşık çarşı olarak anlatıldı. Buranın özelliği konut ve dükkanların içe içe geçmiş bir labirent gibi olmasıydı. Çarşı girişinde görevliler içeri giren yabancıları dikkatlice inceleyip hafızalarına kaydediyorlar. Çünkü bu karmaşık çarşıda kaybolma ihtimali çok yüksek. Kimi zaman sadece bir insanın geçebileceği darlıkta sokaklarla karşılaşabiliyorsunuz. Kadın-erkek ayrımcılığı mimariyi de etkilemiş. Erkekler sokaklarda, çarşıda gezerken kadınlar da binaların teraslarından ve damlarından geçerek komşu ziyaretlerini gerçekleştiriyor.
Marakeş Çarşısı ise Fes ile kıyaslanınca daha küçük, ferah ve düzenliydi.
AVM'lerin ilham kaynağı geleneksel kapalıçarşılardır. Halep, Şam, Fes ve Marakeş çarşılarını İstanbul Kapalıçarşısı ile karşılaştırdığımızda onun en mükemmeli olduğunu söyleyebiliriz. Diğerleri orijinalliğini koruyabilmişse de sadece yerel halk ile turistlere hitap eden ticaret merkezleridir. İstanbul Kapalıçarşısı ise kendini yenileyen, yeni tasarımları gerçekleştirebilen, dinamik ve dünyaya açılan bir üretim ve satış merkezi olmuştur. Saffet Emre Tonguç'un rehberliğinde Kapalıçarşı'nın bilinmeyen zenginliklerini dükkan dükkan gezerek keşfettik. Günümüzde Kapalıçarşı'da mücevher, tekstil, halıcılık, dericilik, çinicilik ve aydınlatma konularında tasarım ve üretimi en üst kalitede yapılıpp yüksek fiyatlarla yurtiçi ve yurtdışı satılıyor.
